AKCIONERSKI KAPITAL – kapitalot shto pretprijatijata, organizirani kako akcionerski drushtva (korporacii), go dobivaat so emisija na svoi akcii. Akcijata pretstavuva dolgorochna hartija od vrednost shto na sopstvenikot mu nosi dve osnovni prava: pravo na uchestvo vo raspredelbata na eden del od profitot na pretprijatieto vo forma na dividenda i pravo na uchestvo vo upravuvanjeto so pretprijatieto (spored principot – edna akcija eden glas). Istoriski gledano, akcionerskiot kapital i akcionerstvoto vo Makedonija, imaat skromna tradicija. Vo periodot megju dvete svetski vojni i vo vremeto na Vtorata svetska vojna brojot na bankite i pretprijatijata na teritorijata na deneshna RM, organizirani kako akcionerski drushtva, bil neznachitelen: Gevgeliska banka AD – Gevgelija, Skopska popularna banka, Ribarsko akcionersko drushtvo – Ohrid, Tetovska kreditna banka – Tetovo i sl. Vo socijalistichkiot opshtestveno-ekonomski sistem, od ideoloshki prichini, akcionerskiot kapital ne postoeshe. So donesuvanjeto na Zakonot za transformacija na pretprijatijata so opshtestven kapital (v. Privatizacijata vo Republika Makedonija) i po zavrshuvanjeto na kontrolata na privatizacijata izvedena spored jugoslovenskite zakoni, se izvrshi i pretvoranje na internite (ovie de facto bea kvazi-akcii) vo obichni akcii. Zakonot za transformacija na pretprijatijata so opshtestven kapital nalozhuvashe golemite i srednite pretprijatija (malite po iskluchok) da se transformiraat vo akcionerski drushtva. Na krajot od 1992 g. (pred pochetokot na privatizacijata) vo Republika Makedonija postoeja okolu 400 golemi i sredni pretprijatija. Spored Zakonot za trgovski drushtva, akcionerskata forma na organizacija na pretprijatija e zadolzhitelna dokolku kako osnovachi na drushtvoto se javat povekje od 50 lica. Niz procesot na privatizacijata brojot na akcionerite vo Republika Makedonija nadmina 250.000 lica. Vo megjuvreme, preku slobodniot promet na akciite i pregrupiranjeto na akcionerskata sopstvenost, toj broj e sveden na 138.000. Vospostavuvanjeto na Makedonskata berza (v. Makedonska berza na hartii od vrednost AD Skopje) i donesuvanjeto na noviot Zakon za izdavanje i trguvanje so hartii od vrednost (Ⅱ 1997), koj nalozhi site transakcii so hartii od vrednost vo RM da se realiziraat na berza, dadoa nov pottik za razvoj na akcionerskiot kapital i akcionerstvoto vo zemjata. Kontinuiraniot porast na brojot i vrednosta na berzanskite transakcii, postepenoto zbogatuvanje na portfolioto na hartiite od vrednost, kotacijata na najdobrite makedonski firmi na berzata, zgolemeniot priliv na stranski portfolio investicii vo Republika Makedonija, zgolemeniot interes na fizichki lica za trguvanje so hartii od vrednost i sl., pridonesuvaat za postepeno shirenje na akcionerskata kultura vo zemjata. LIT.: Agencija na Republika Makedonija za transformacija na pretprijatijata so opshtestven kapital, Prirachnik za primena na Zakonot za transformacija na pretprijatijata so opshtestven kapital, Skopje, mart 1994; Makedonska berza AD, 10 godini Makedonska berza, Skopje, 2006. T. F.
Кирилична верзија на написот
АКЦИОНЕРСКИ КАПИТАЛ