KLJUSEV, Nikola (SHtip, 2. Ⅹ 1927 – Skopje, 17 I 2008) – ekonomist, nauchen istrazhuvach, univ. profesor, opshtestvenik, drzhavnik, literat, akademik. Osnovno uchilishte i gimnazija zavrshil vo rodnoto mesto. Diplomiral na Ekonomskiot fakultet vo Bel-grad (1953), kade shto go odbranil doktoratot od oblasta na ekonomskite nauki (1964). Po diplomiranjeto se vrabotil (1953) vo Institutot za nauchni istrazhuvanja vo industrijata na NRM vo Skopje, prvo kako struchen, a potoa bil unapreden vo vish struchen sorabotnik (1960). Vo 1961 g. se prefrlil na Ekonomskiot institut vo Skopje kako nauchen i podocna vish nauchen sorabotnik (1964). Vo Institutot objavil pet knigi i rabotel na povekje istrazhuvachki proekti. Na Ekonomskiot fakultet vo Skopje e izbran za vonreden (1968) i za redoven profesor (1972). Bil rakovoditel na postdiplomskite studii od oblasta na ekonomskiot razvoj i ekonomskata analiza. Bil chlen na Ekonomskiot sovet na SFRJ i na Ekonomskiot sovet na SRM; chlen na Centralniot odbor i na Nauchnata sekcija na Sojuzot na ekonomistite na Jugoslavija, pretsedatel na konzorciumot na ekonomskite instituti i chlen na redakcijata na sp. „Ekonomist”. Bil glaven i odgovoren urednik na sp. „Stopanski pregled”. Izbran za dekan na Ekonomskiot fakultet vo Skopje (1985–1987). Vo slednata godina e izbran za chlen na MANU (1988). Stanuva pretsedatel na prvata demokratska Vlada na samostojna RM (1991–1992). Izbran za pretsedatel na Nacionalnata konvencija na Makedonija (1994) i na Sovetot na VMRODPMNE (1997). Ja izvrshuval funkcijata minister za odbrana vo Vladata na RM (2000). Izbran e za rakovoditel na Centarot za strategiski istrazhuvanja pri MANU (2002). Negova preokupacija se teoriskite i metodoloshkite aspekti na investiciskite i razvojnite problemi. Vo ovaa ob-last gi ostvaril site nauchni stepeni, od doktoriranjeto do izborot za akademik. Na Ekonomskiot fakultet vo Skopje prvpat voveduva dve znachajni nauchni disciplini, postaveni na moderni osnovi: teorija i politika na stopanskiot razvoj i investicii – teorija, politika, ekonomika – ocenuvanje i izbor. Negovite trudovi se nezaobikolni referencii za razvojnata ekonomija i investiciite vo nashata zemja i poshiroko. Za dvete disciplini ima objaveno uchebnici shto se koristeni na site univerziteti vo poraneshna Jugoslavija. Bil mentor na desetici magisterski i doktorski disertacii. Pokraj nastavata i postdiplomskite studii na povekje univerziteti, toj rakovodel ili rabotel na brojni domashni i megjunarodni proekti. Negoviot opus broi povekje od 300 relevantni referenci: knigi, statii, studii, analizi, elaborati i proekti, koi zafakjaat skala od mikroekonomski analizi i ocenki do makrostrategiski, teoriski elaboracii i empiriski studii. Bil na specijalizacii i studiski prestoi vo SAD (Fordova fondacija na univerzitetite „Kolumbija” vo NJujork i „Berkli” vo San Francisko), vo Velika Britanija (na Univerzitetot „Saseks” vo Brajton i na Londonskata ekonomska shkola), vo Akademijata na naukite na Sovetskiot Sojuz vo Moskva i vo Akademijata na naukite vo Polska vo Varshava, vo Megjunarodnata banka za obnova i razvoj vo Vashington i dr. Uchestvuval na megjunarodni kongresi na ekonomistite vo Montreal, vo Madrid i vo Budimpeshta. Vo ramkite na megjunarodniot proekt „Instrumenti na nauchnotehnoloshkata politika” (STPI) prestojuval vo povekje zemji (Barbados, Brazil, Venecuela, Meksiko, Egipet, Indija, Koreja, Japonija, Anglija). Vo oblasta na literaturata objavil knigi poezija, esei i proza. Vo niv se manifestira i zapis na angazhiran intelektualec i opshtestvenik. BIB.: Aktivizacionen period na investiciite, Skopje, 1963, 389; Teorija i ekonomska investicija u preduzeÊu, Skopje, 1968, 300; Efektivnost na investiciite vo industrijata na SR Makedonija, Skopje, 1969, 345; O kriterijumima i metodima funkcioniranja ekonomske efektivnosti investicija, Skopje, 1965, 298; Izbranite dela vo 6 toma: Teorija i politika na ekonomskiot razvoj. Tom 1; Investicii: teorija – politika – ekonomika, Tom 2; Problemi na stopanskiot razvoj, Tom 3; Investiciono-razvojni problemi, Tom 4; Patot na makedonskata nezavisnost, Tom 5; Zlatno zrno, Tom 6; Skopje, 2001. Poezija: Antiteza, Skopje, 1994; Kamen Ostrov, Skopje, 1994; Silata na zborot, Skopje, 1994; Grauntele de aur / selectie si postfata de Dumitru M. Jon; traducere : Dumitru M. Jon, Carolina Ilica, Bucuresti: ,,Orient, Occident”, 1985; Oda na zborot, Skopje, 1994; Neizrteno seme, Skopje, 1996; Rechnik na srceto, Skopje, 2001; La Semence d’or, Skopje, 2003; Hadzat Cesilemeleri, Ankara, 2005; Isprakjam sonchev zrak, Skopje, 2006. Esei: Pogledi i promeni, Skopje, 1994; Verba i izmama, (Predizvici; kniga 1), Skopje, 1997; Bessoni nokji, (Predizvici; kniga 2), Skopje, 1998; Viduvanje, (Predizvici; kniga 3), Skopje, 2000. Proza: Lenman (Hronika na edna mladost), roman, Skopje, 2003. IZV.: Bilteni na Univerzitetot „Sv. Kiril i Metodij” Skopje, soodvetnite godini; bilteni na MANU, soodvetnite godini. G. Pet.
Кирилична верзија на написот
КЉУСЕВ, Никола