EVREI VO MAKEDONIJA – doseleni Evrei shto po razni osnovi doagjale ushte vo Rimskata Imperija. Tuka se nastanuvale i formirale svoi opshtini, a se narekuvale Romanioti. Zboruvale na grchki jazik. Takvi opshtini imalo vo Tesalonika (Solun), Stobi (2 sinagogi, od Ⅱ i Ⅳ vek), vo Lihnidos (Ohrid), Herakleja Linkestis (Bitola), vo Astibo (SHtip) i dr. Vo sredniot vek od srednoevropskite zemji pristignale grupi Evrei–Ashkenazi, koi formirale svoi evrejski opshtini i zboruvale jidish. Najgolema ashkenaska opshtina bila formirana vo Solun. Po progonot na Evreite od shpanija i od Portugalija (1492) na teritorijata na Otomanskata imperija se naselile golemi grupi Evrei narecheni Sefardi, koi zboruvale evrejskoshpanski, odnosno ladino. Se naseluvale vo gradovite vo koi prethodno vekje postoele romaniotski zaednici. So kulturnata nadmokj, Sefardite za kratko vreme uspeale da stanat dominantni. Se integrirale vo sistemot i si obezbedile spokoen opstanok na zaednicite do pred Vtorata svetska vojna koga zapochnal nov progon so eskalacijata na antisemitizmot. Makedonskite Evrei bile deportirani (11 mart 1943) vo logorot Treblinka, kade shto 98% od niv bile unishteni. Evrei vo odredot „Dame Gruev” (1943) Evrei vo NOB (1942–1944). Od chlenovite na SKOJ bile uapseni (1942) i osudeni na robija shami Moric, Moric Romano, Viktor Pardo, Avram Anaf i Eli Fara-dji. Borci vo NOPO „Damjan Gruev” bile od samoto formiranje: Viktor Meshulam-Bustrik, Josef Peso (Pepo), Mordo Todolano (Spiro). Vo odredot „Jane Sandanski” bile borci (1942): Beno Ruso (Koki), Mordehaj Nahmijas (Lazo), Nisim Alba (Miki), Aron Aroesti. Borci vo edinicite na NOV (od mart 1943) bile: Estreja Ovadija (Mara), posmrtno proglasena za naroden heroj, ZHamila Kolonomos (Cveta), Adela Faradji (Kata), Estreja Levi (Lena), Roza Kamhi, Samuel Sadikario (Mo), Sami Sadikario, Albert Kasorla (Berto), Albert Ruso (Kate). LIT.: Aleksandar Matkovski, Tragedijata na Evreite od Makedonija, „Glasnik na INI”, 1, Skopje, 1958; GJorgji C. Dimovski, Bitolskite Evrei, Bitola, 1993. J. Nam. Novata sinagoga Bet Jakov vo Skopje EVREJSKI INTIMEN KLUB
Кирилична верзија на написот
ЕВРЕИ ВО МАКЕДОНИЈА