AJDUTSKI NARODNI PESNI. – Ciklus epski narodni pesni shto gi opevaat podvizite i nastanite od zhivotot na ajdutite. Tie se pojavile kako naroden poetski izraz kon ajdutskoto dvizhenje, pa go odrazuvaat protestot protiv socijalnite nepravdi i stremezhite za sloboda. Vo niv ajdutite se pretstaveni kako borci protiv osmanliskite porobuvachi. Osobeno vo ⅩⅠⅩ v., so epska idealizacija bil izgraden likot na ajdutite prvenstveno kako hrabri antiosmanliski borci i junaci, izdrzhlivi, itri, sekogash podgotveni da podnesat i najteshki izmachuvanja. Ovoj ciklus e eden od najbrojnite vo nashata narodna epika, a osven poedinechnite pesni za oddelni ajduti, za nekoi od niv ima i celi grupi pesni. Osnoven motiv na pesnite e borechkata sudbina na ajdutite, nivnite stremezhi za sloboda i sloboden zhivot, oddelnite podvizi, no pred sè lichnite samootkazhuvanja od udopstvata na mirniot sekojdneven zhivot: „Aramija kukja nema, / kukja mu e planinata. / Aramija tatko nema, / tatko mu e tenka pushka. / Aramija majka nema, / majka mu e ostra sabja. /Aramija brakja nema, / brakja mu se chift pishtoli.” Posebno impresivni se poetskite opisi na izbiranjeto na vojvodite, podgotovkite za borba, megjusebnite junachki natprevaruvanja, junachkata smrt, vernoto drugarstvo i samozhrtvuvanjeto. Najopeani ajduti se nivnite vojvodi: Dedo Iljo (Markov-Maleshevski) od Berovo, Karaman od Ohridsko, Jane Pletikosa, CHavdar Vojvoda, Spiro Crne, GJorgjija Lazhot, Petre Madjarche, Bogdan shalvarina, Strahil Vojvoda i dr. So posebna ljubov se opeani i likovite na zhenite-ajdutki: Sirma Vojvoda (od s. Tresonche), Rumena Vojvoda (vo Osogovskite Planini), Bojana, Bosilja, Grozdena, Guga, Elena, Cveta i dr. Tie se pretstaveni kako junaci ramni na mazhite vo sposobnostite i junachkite podvizi, vkluchitelno i vo veshtoto rakuvanje so oruzhjeto. LIT.: Efrem Karanov, Rumena-voйvoda, ocherk iz Osogovskite planini, Sofidj, 1886; D. Dobrev, Makedonecъt v narodnite pesni, „Makedonska misъl”, Ⅱ, 5-6, Sofidj, 1947; Vasil Iljoski, Narodni ajduchki pesni, „Literaturen zbor”, br. 1, Skopje, 1954; Kiril Penushliski, Crven se bajrak razveva. Narodni borbeni pesni, Skopje, 1965. S. Ml. Ajduti na pusija, gravura
Кирилична верзија на написот
АЈДУТСКИ НАРОДНИ ПЕСНИ