KARANOV, Efrem Cvetkov (Kratovo, 28. Ⅰ 1852 – kjustendil> 6. Ⅻ 1927) – prosveten deec, knizhevnik, istorichar, folklorist, etnograf, preveduvach, uchitel i revolucioneren aktivist. Zavrshuva progimnazija vo Carigrad (1867) i klasichna gimnazija vo Odesa (1872), a slovenska filologija na Novorusiskiot univerzitet (Odesa, 1874). Raboti kako uchitel vo SHtip (1875–1877), no Turcite go nabrkale od strav da ne bi da e moskovski agent. Od 1881 do 1886 g. e uchitel vo kjustendilskoto Sredno pedagoshko uchilishte. Vo toa vreme razviva aktivna opshtestvena i nauchna dejnost. Se druzhi so Trajko Kitanchev, a bliski vrski odrzhuva so Goce Delchev, Jane Sandanski i osobeno so svojot uchenik Dimo Hadji Dimov. Bil chlen na BDK (Bugarsko knizhovno drushtvo, podocna Bugarska akademija na naukite), od 1875 dopisen, a od 1884 redoven chlen. Po zaminuvanjeto za Bugarija (1878) uchitelstvuva vo povekje mesta (kjustendil, Samokov, Sofija). Go osnova i go rakovodi Makedonskoto bratstvo vo kjustendil (1895), uchestvuva i vo podgotovkata na cheti na VMOK, a blizok e so revolucionerot G. Delchev. Se zanimava so sobiranje folkloren materijal, stari rakopisi i knigi, stari moneti i dr. Kako sorabotnik vo „Periodichesko spisanie” i „Sbornik za narodni umotvoreniя, nauka i knizhnina” publikuva del od sobraniot folklorno-etnografski materijal, a planiraniot podgotven zbornik na pesni i prozni narodni umotvorbi od Kratovo i Kratovsko, po podolgi napori za pechatenje, ne e publikuvan. Avtor e na povekje studii, kako i na kratkata monografija za Rumena vojvoda (Sofija, 1886) i „Spomeni”. Golemo vnimanie vo togashnite knizhevni i nauchni krugovi predizvikuvaat negovite prevodi (na kratovski govor) na ruskiot ep „Slovo za polkot Igorev” (kjustendil, 1900) i na Mickievicheviot „Pan Tadeush” (Sofija, 1901). IZV.: SbNU, Sofiя (Ⅱ, 1890, 60–64; ⅩⅤ, 74–75, 82); „Periodichesko spisanie na Bъlgarskoto knizhovno druzhestvo”, I, 11 i 12, Braila, 1876, 124–129, 169–178; Pediodichesko spisanie na Bъlgarskoto knizhovno druzhestvo v Sredec (kn. 5, 1883, 116–123; kn. 9, 129–134; kn. 16, 153–160). BIB.: Izbrani sъchineniя, red. ZHeko Popov, Sofiя, 1991; Bogdan junak (1886) i Rumena vojvoda (1886); Kratovski zbornik. Redakcija Blazhe Petrovski, Skopje, 2000. LIT.: D-r Tome Sazdov, Studii za makedonskata narodna knizhevnost, Skopje, 1980. B. R.-J. i V. M.-CH.
Кирилична верзија на написот
КАРАНОВ, Ефрем Цветков