VOSTANIE NA PETAR DELJAN (1040 – 1041) – vostanie protiv vizantiskata vlast vo Makedonija i na Balkanot. Povod bila vizantiskata finansiska reforma (1040) za plakjanje na danocite vo pari, mesto vo natura. Vostanieto zapochnalo vo Belgrad. Petar Deljan, sin na carot Gavril Radomir, poradi svoeto poteklo, bil izbran za vodach na Vostanieto i bil proglasen za car. Vostanicite se upatile kon jug i za kratko vreme gi osvoile Nish, Skopje, Drach i Jugozapadna Makedonija (Ohridsko-prespanskata oblast), kade shto se naogjal centrot na Samuilovoto Carstvo. Petar Deljan so glavninata na vostanichkata vojska zaprel kaj Ostrovo i tuka go postavil svojot logor. Vostanieto brgu se shirelo. Za kuso vreme bile oslobodeni pogolemiot del od Makedonija, delovi od Srbija, Albanija, Bugarija i Helada. Na stranata na vostanicite preminale i dvajca makedonski blagorodnici, Manuil Ivec i Alusijan, koi se naogjale vo vizantiska sluzhba. Manuil Ivec pripagjal na pridruzhbata na imperatorot, a Alusijan bil bratuched na Deljan (sin na Jo-van Vladislav). Doagjanjeto na Ivec i na Alusijan pridonelo za natamoshno jaknenje i shirenje na Vostanieto. Po porazot na Alusijan kaj Solun (1040) nastanal razdor megju vostanicite. Alusijan na izmama go oslepil Petar Deljan, a potoa preminal na stranata na Vizantijcite. Toa go iskoristil imperatorot Mihail Ⅳ kaj Ostrovo gi razbil vostanicite i go zarobil Petar Deljan. Otporot na vostanicite prodolzhil. Odbranata ja organiziral Manuil Ivec. Za da go sprechi napreduvanjeto na Vizantijcite kon Pelagonija i kon Ohridskoprespanskata oblast, kaj Pletvar podignal drvena prechka (dema). Megjutoa, Vizantijcite uspeale da ja razrushat, gi porazile vostanicite i go zarobile Manuil Ivec. Vostanieto bilo zadusheno, a mnogu vostanici, zaedno so Petar Deljan i so Manuil Ivec, bile odvedeni vo zarobenishtvo vo Carigrad. LIT.: N. Blagoev, Delяn i negovoto vostanie vъ Moravsko i Makedoniя protiv Vizantiйcite, „Makedonski pregledъ“, IV/2, Sofiя, 1928; G. Cankova–Petkova, Petъr Delяn prez pogleda na negovite sÝvremennici, „Istoricheski pregled“, 4, Sofiя, 1966; M. DiniÊ, Iz nashe ranije proshlosti, „Prilozi za knjizhevnost, jezik, istoriju i folklor“, DJDJDJ, 3–4, Beograd, 1964. K. Adj.
Кирилична верзија на написот
ВОСТАНИЕ НА ПЕТАР ДЕЛЈАН