PCHENICA (ZHITO) (Triticum sp. L.) – osnovna zrnesta kultura za proizvodstvo na leb vo celiot svet. Okolu 70% od svetskata populacija se hrani so leb. Se smeta za edno od najstarite rastenija shto chovekot pochnal da go odgleduva, a so toa i da go napushta nomadskiot nachin na zhiveenje. Glaven proizvod e zrnoto za proizvodstvo na brashno za najkvaliteten leb. Pchenichnoto zrno e bogato so belkovini, jaglenohidrati, Pchenica masti i vitamini, posebno od Vkompleksot, kako i so znachajni soedinenija za chovechkiot organizam (kalciumot, fosforot, magneziumot i zhelezoto). Belkovinite se visokosvarlivi. Edinstveniot sluchaj koga lebot i prerabotkite od pchenichnoto brashno se zabraneti e bolesta cilijakija, alergichna reakcija na glutenot. Za vakvite bolni, preku posebna tehnoloshka postapka, se proizveduva brashno bez gluten. Nikulecot e posebno znachaen za ishranata na lugjeto. Pchenicata ima shiroka primena i vo stocharstvoto. Za RM pretstavuva znachajna zemjodelska kultura bidejkji na nea e zasnovana ishranata na naselenieto, a ima vlijanie i vo drugi stopanski granki: melnicharskata, pekarskata, pivarskata, farmacevtskata, konditorskata, industrijata za proizvodstvo na dekstrin, alkohol i dr. Zimskata pchenica se odgleduva i do 60o s.g.sh. Osven horizontalno, vo Evropa se odgleduva i do 1.700 m n.v., a vo Azija do 4.000 m n.v. Taa e edna od najrashirenite poledelski kulturi vo svetot, se odgleduva na 215.272.000 ha. Kaj nas povrshinite i prinosot variraat. Vo 2000 g. bea poseani 121.103 ha, so prosechen prinos od 2.472 kg/ha zrno. Vo 1995 g. vo RM imashe najmnogu povrshini pod pchenica (130.092 ha) i najvisok prosechen prinos na zrno (2.930 kg/ha). Potrebite od pchenica za ishrana na naselenieto vo nashata zemja se dvizhat okolu 160 kg/zhitel godishno ili okolu 330.000 t godishno. Seidbata se vrshi od 20 oktomvri do 10 noemvri, so 500–600 pro’rteni zrna na eden m2 . Pribiranjeto e mashinsko, so kombajn. Ako semeto e povlazhno od 14%, toa se dosushuva i se skladira. P. Iv.
Кирилична верзија на написот
ПЧЕНИЦА