OCHEKUVANJA (EKONOMSKI) – predviduvanje, anticipiranje na idnite ekonomski nastani. Tie imaat krucijalno znachenje za ekonomijata, bidejkji uchesnicite vo ekonomskiot zhivot, sekogash koga donesuvaat znachajni odluki, so edno oko gledaat kon idninata. Na pr., dokolku ekonomskite subjekti predviduvaat „loshi vreminja“ (recesija), se vozdrzhuvaat od investiranje, go namaluvaat proizvodstvoto i brojot na vrabotenite, so shto de facto pridonesuvaat za pobrzo projavuvanje na recesijata. Vo sovremenata ekonomska literatura se zboruva za dva nachina na predviduvanje na idninata: adaptibilni i racionalni ochekuvanja. Hipotezata za adaptibilnite ochekuvanja (adaptive edjpectations) trgnuva od postavkata deka ekonomskite indikatori vo idnina zavisat od ona shto se sluchuvalo vo minatoto i se sveduva na preslikuvanje, ekstrapolacija na trendovite od minatoto vo idninata. Ako stapkata na inflacija nekolku godini se odrzhuva na nivoto od 3%, togash ekonomskite subjekti ochekuvaat takva stapka na inflacija i za slednata godina. Hipotezata za racionalnite ochekuvanja (rational edjpectations), koja dobiva s“ povekje privrzanici, trgnuva od postavkata deka ekonomskite subjekti, dokolku raspolagaat so relevanten i kvaliteten set na informacii (posebno so onie shto doagjaat od kreatorite na ekonomskata politika), ja predviduvaat idninata ednakvo uspeshno kako shto go pravi toa i ekonomskata nauka. Ideen tvorec na hipotezata za racionalnite ochekuvanja e DJon Mjut. Nobelovecot Robert Lukas i negoviot blizok sorabotnik Tomas Sardjent ja prezemaat hipotezata od Mjut, ponatamu ja razvivaat i ja doveduvaat do faza na nejzina primena vo kvantitativnite ekonomski modeli (kako temelna ekonomska pretpostavka). Pochnuvajkji od mart 2006 g., NBRM zapochna da sproveduva anketa megju ekonomskite subjekti (pretprijatija, banki i istaknati ekonomski analitichari) za ochekuvanata stapka na inflacija, vo soglasnost so modernite trendovi na koncipiranje i sproveduvanje na monetarnata politika. Sumarno gledano, anketata pokazhuva deka ekonomskite subjekti vo Makedonija za 2006 g. ochekuvale stapka na inflacija od 3,4%, shto e mnogu blisku do ostvarenata stapka od 3,2%. IZV.: T. Fiti, Znachenjeto na ochekuvanjata za ekonomijata, „Prilozi“, DJDJDJIV, 1&2, Oddelenie za opshtestveni nauki na MANU, Skopje, 2003; NBRM, Godishen izveshtaj za 2006, Skopje, april 2007. T. F. Slavjanka Odjaklievska
Кирилична верзија на написот
ОЧЕКУВАЊА