MATKOVSKI, Aleksandar (Krushevo, 30. Ⅴ 1922 – Skopje, 14. Ⅳ 1992) – istorichar-orientalist, chlen na MANU. Podolgo vreme zhiveel vo Gostivar (do 1936), a potoa vo Skopje. Kako chlen na KPJ i uchesnik vo NOB (od 1941), bil uapsen (2. Ⅵ 1942) i kako maloletnik osuden na 10 godini strog zatvor, a kaznata ja izdrzhuval vo Skopje, Varna i vo zatvorot Idrizovo (Skopsko, do 29. Ⅶ 1944). Po begstvoto od zatvorot se vkluchil vo Pettata makedonska NO brigada na NOV i POM. Vo zatvorskite denovi napishal golem broj pesni na makedonski jazik, zachuvani vo Arhivot na MANU, del od niv i objaveni po Osloboduvanjeto. Ja zavrshil Uchitelskata shkola vo Skopje (1947), diplomiral na Pedagoshkata shkola vo Belgrad i na Filozofskiot fakultet (Grupa istorija) vo Skopje (1951), doktoriral na Filozofskiot fakultet vo Zagreb so temata „GJurchin Kokaleski (1775–1863)“ (1957), a diplomiral i na Filoloshkiot ribi i za turizam i rekreacija. Temelite na srednovekovnata crkva „Sv. Nedela“, Markov Grad, Matka (Skopsko) fakultet vo Belgrad – grupa za orientalna filologija (1961). Dodeka se shkoluval, bil vraboten kako uchitel i profesor vo razni osumgodishni i sredni uchilishta (do krajot na 1954), a potoa ja pochnal nauchnata kariera (1. I 1954) i ja zaokruzhil so izborot za nauchen sovetnik vo INI (19. Ⅱ 1971 – do penzioniranjeto vo 1987) i za dopisen (1986) i redoven chlen na MANU (7. Ⅴ 1991). Povekje godini bil na studiski prestoi vo Kairo, Bagdad i Istanbul. Pokraj so osmanliskiot period, se zanimaval i so drugi temi od makedonskoto minato, kako i so istorijata na Evreite vo Makedonija. BIB.: GJurchin Kokaleski 1775–1863. Prilog kon prashanjeto za sozdavanje na selska, stocharsko-trgovska burzhoazija vo Makedonija, Skopje, 1959; Turski izvori za ajdutstvoto i aramistvoto vo Makedonija (1620–1650), I, Skopje, 1961; Turski izvori za ajdutstvoto i aramistvoto vo Makedonija (1650-1700), Ⅱ, INI, Skopje, 1961; Tragedijata na Evreite vo Makedonija, Skopje, 1962; Hronika na zemjotresot vo Skopje (26 juli 1963), Skopje, 1964; Grbovite vo Makedonija, Prilog kon makedonskata heraldika, Skopje, 1970 i 1990; Dietot – krvninata vo Makedonija i na Balkanskiot Poluostrov za vreme na turskoto vladeenje, Skopje, 1973; Turski izvori za ajdutstvoto i aramistvoto vo Makedonija (1700–1725), Ⅲ, Skopje, 1973; Kreposnishtvoto vo Makedonija vo vremeto na turskoto vladeenje, Skopje, 1978; Istorija na Krushevo i Krushevsko, Krushevo, 1978 (so koavtori); Turski izvori za ajdutstvoto i aramistvoto vo Makedonija (1725–1775), Ⅳ, Skopje, 1979; Turski izvori za ajdutstvoto i aramistvoto vo Makedonija (1775– 1810), V, Skopje, 1980; Histordz of the Jenjs in Macedonian, Skopje, 1982; Istorija na Evreite vo Makednija, Skopje, 1983; Otporot vo Makedonija vo vremeto na turskoto vladeenje, I. Pasivniot otpor, Skopje, 1983; Otporot vo Makedonija vo vremeto na turskoto vladeenje, Ⅱ. Duhovniot otpor, Skopje, 1983; Otporot vo Makedonija vo vremeto na turskoto vladeenje, Ⅲ. Ajdutstvoto, Skopje, 1983; Otporot vo Makedonija vo vremeto na turskoto vladeenje, Ⅳ. Buni i vostanija, Skopje, 1983; Makedonskiot polk vo Ukraina, Skopje, 1985; Kanuni i fermani vo Makedonija, Skopje, 1990; Karposhovoto vostanie vo 1689 godina, Skopje, 1990; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1371–1777, Skopje, 1991; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1778–1826, Skopje, 1991; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1827– 1849, Skopje, 1991; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1850–1864, Skopje, 1991; Balkanot vo delata na stranskite patopisci vo vremeto na turskoto vladeenje (janichari, haremi, robovi), tom I (1402–1657) i tom Ⅱ (1664– 1779), Skopje, 1992; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1827–1849, Skopje, 1992; Makedonija vo delata na stranskite patopisci 1850–1864, Skopje, 1992. LIT.: D-r Blazhe Ristovski, Makedonskiot stih 1900–1944. Istrazhuvanja i materijali, Ⅱ, Skopje, 1980, 207–251; 50 godini Institut za nacionalna istorija 19481998, Skopje, 1998, 199–205; Aleksandar Matkovski 1922–1992. Spomenica, MANU, Skopje, 1992. S. Ml.
Кирилична верзија на написот
МАТКОВСКИ, Александар