JAVOR . (Acer L., fam. Aceraceae) – rod zastapen so 150 vida vo Severnata hemisfera. Listopadni drvja ili grmushki chii listovi se prosti, lapoviti ili neparno peresti, sprotivno postaveni. Plodot e dvojno krilesto orevche. Vo RM prirodno se zastapeni slednive vidovi: a) gorski javor (A. pseudoplatanus L.) – visoko drvo (do 40 m) so areal vo sredna i juzhna Evropa. Listovite se golemi, petlapoviti na dolga drshka. Plodovite se sobrani vo provisnati grozdovidni soplodija. Agolot megju krilcata od plodovite e ostar. Mezofilen vid, zastapen vo bukoviot region; b) zhestil (zhestika) (A. tataricum L.) – grmushka ili malo drvo od Istochna Evropa i od Zapadna Azija. Listovite se celi, jajcevidni, dvojno nazabeni, na kratka drshka. Soplodijata se ispraveni metlichki na dolga drshka. Krilcata se pod ostar agol ili se paralelni. Zastapen kako primesa vo daboviot region; v) klen (A. campestre L.) – drvo od sredna golemina rasprostraneto niz Evropa, jugozapadna Azija i vo severna Afrika. Listovite se petlapoviti, na dolga drshka. Plodovite se vo provisnati, shtitesti socvetija. Krilcata se pod agol 0 od 180 . Edinichno zastapen vo ramninite i po ridovite. So ova ime se narekuva ushte eden javor (A. intermedium Panch. Sdzn. A. hdzrcanum Fisch.) so areal vo Jugoistochna Evropa, a kaj nas dosta redok vo daboviot region. Listovite se so 3-5 lapi so ostri vrvovi. Plodovite se sobrani vo provisnati snopchinja, a krilcata se rechisi paralelni; g) klenika (maklen) (A. monspessulanum L.) – grmushka ili malo drvo od Mediteranot i submediteranot na Evropa, Azija i Afrika. Listovite se so tri lapi, sitni, kozhesti, na dolga drshka. Soplodijata se shtitesti, provisnati, a krilcata od plodovite se paralelni ili se preklopuvaat. Zastapen e vo zaednicite na crniot i beliot na gaber ili vo nivnite degradaciski formi; Javor mlech d) mlech (A. platanoides L.) – golemo drvo so evropski areal. Listovite se golemi, mazni, so 5-7 lapi, retko i ostro nazabeni na dolgi drshki, sodrzhat bel sok (mlech). Soplodijata se shtitesti, krilcata rasporedeni pod agol od ° 180 . Mezofilen vid, zastapen e edinichno ili grupno vo daboviot i vo bukoviot region; gj) planinski javor (A. heldreichii Orph in Boiss.) – golemo drvo, endemit od Balkanskiot Poluostrov. Listovite se 3–5, lapoviti, dlaboko zasecheni rechisi do osnovata. Soplodijata se metlichki, a krilcata se postaveni pod ostar agol. Zastapen vo site visoki planini od 1.400 do 2.000 m n.v.; e) crven javor (A. obtusatum Kit.) – subendemit od jugozapadnite delovi na Balkanot i od juzhnite delovi na Apeninskiot Poluostrov. Listovite se krupni, so 5 zaobleni i plitko vrezhani lapi, odozdola gusto vlaknesti, naprolet i naesen se so crvenikava boja. Soplodijata se shtitovidni, a krilcata postaveni pod ostar agol. Zastapen vo planinite na Zapadna Makedonija. Al. And.
Кирилична верзија на написот
ЈАВОР