GOLEMO GRADISHTE, KONJUH, KRATOVSKO – ostatoci od golem antichki grad, pretpostavenata krajpatna stanica Tranupara, zabelezhena na TP, na leviot breg na Kriva Reka, severno od s. Konjuh. Oformuvanjeto i razvojot na gradot se dolzhele na osobeno znachajnata krstosnica na starite patishta shto vodele od Skupi (Skopje) kon Serdika (Sofija) i od Stobi, preku Astibo (©tip) i Konjuh, kon Sofija. Gradot se sostoel od tri dela: visoka karpesta akropola (320 h 60 Golemo Gradishte, Konjuh, Kratovsko m, 1,5 ha), dolgo juzhno predgradie so zashtiten preddzid (560 h 170 m) i samiot grad, rasposlan na shirokata severna terasa i prirodno ogranichen so Kriva Reka (od tri strani) i so visokata akropola od jug (280/370 h 250 m). Vkupnata povrshina iznesuva priblizhno 17 ha. Na akropolata se registrirani povekje desetici celosni ili delumno oformeni prostorii vo karpite, edna centralna prostorija i mrezha od prodolzhni i poprechni ulici. Zapadno pod akropolata se registrirani ostatoci od star most so dva laka, namenet za premin preku Kriva Reka. Severozapadno, na desniot breg od rekata, na ridot K’shla, se naogjaat ostatoci od golema nekropola od ranocarskoto vreme do docnata antika. Na stelite se spomnuvaat iminjata na Pamfor, Sabin Antij Kenturion na kohortata I Evpora i Fortunata. Eden jonski kapitel od Ⅲ v. vo n.e. poteknuva najverojatno od eden heroon od nekropolata. Na istoto mesto se iskopani ostatoci od edna trikorabna ranohristijanska bazilika. Dokumentirani se i kameni arhitektonski delovi od gradska bazilika, koja imala centralna mestopolozhba vo gradot. Na 200 m juzhno od gradot se otkopani ostatocite na crkva od Ⅵ v. Odnadvor pravoagolna, odnatre rotondalna so tridelen zapaden del, so vlez vo vid na tribelon, prezviterium i so polukruzhna apsida, odnadvor pravoagolna, so dimenzii 23 m (so apsidata) h 17,7 m (zapadno) / 14,7 m (istochno, bez istochnite agolni kontrafori). Crkvata poseduva bogato dekorirana kamena plastika od trite tribelonski so menoi oformen centralen ambulatorijalen del, oltarnata pregrada i amvonot, a natpisot DOMATRIRS na eden od impostite posochuva na martiriumskiot karakter na objektot. Golemoto Pelistersko Ezero LIT.: S. RadojchiÊ, Crkva u Konjuhu, Zbornik radova Vizantoloshkog instituta, SAN, knj. 1, Beograd, 1952, 148-167; B. Josifovska, D.B., Inscriptions de la Mesie Superieure, Ⅵ, Scupi et la region de Kumanovo, Beograd, 1982, 177-180; V. Lilchikj, Razmisluvanja okolu ubikacijata na Tranupara, „Kulturno nasledstvo”, 17-18, 1990-91, Skopje, 1994, 33-47. V. L.
Кирилична верзија на написот
ГОЛЕМО ГРАДИШТЕ, КОЊУХ, КРАТОВСКО