EKONOMSKI RAST I RAZVOJ – fundamentalno povrzan razvoj so zasiluvanjeto na faktorite na produktivniot kapacitet na nacionalnata ekonomija – zemjata, trudot, kapitalot i tehnologijata niz vremeto. Vo poshiroka smisla, ekonomskiot razvoj pretstavuva postojan porast na standardot na zhiveenje, shto podrazbira porast na per capita dohodot, podobro obrazovanie i zdravje i zashtita na chovekovata okolina. Dinamikata na ekonomskiot razvoj chesto e pod vlijanie na javnite politiki, instituciite, investiranjeto vo infrastrukturata, danochnite i regulatornite politiki, razvojot na obrazovanieto i drugite komponenti na ekonomskoto opkruzhuvanje koe, vo ponovo vreme, se epitomizira vo terminot „biznis-klima”, koj sodrzhi troshochni i netroshochni faktori. Teorijata na razvojot nastojuva da odgovori kako i zoshto ekonomiite razlichno rastat vo vremeto. Klasichnata teorija na razvojot (Smith, Mardj, Shumpeter, Lenjis) ima multidimenzionalno, istorisko gledanje na razvojnite resursi, tehnichkoto znaenje, socijalnite, institucionalnite i politichkite strukturi. Centralnata struja na povoenata teorija (Solonj, Meade), a osobeno od osumdesettite godini na minatiot vek (Romer, Lucas, Baro), se stremi da bide monokauzalna i sugerira sinteza vo unidimenzionalni reshenija. Vo najednostavnite modeli, stapkata na rast kako varijabla e derivat na vremeto. Poimot ekonomski rast go podrazbira zgolemuvanjeto na materijalnoto bogatstvo. Voobichaeno, toj se meri so godishnata stapka na rast na realniot (bez inflacija) bruto opshtestven proizvod (BOP). Teorijata na ekonomskiot rast povekje se odnesuva na potencijalniot proizvod, odnosno na proizvodot pri „polna vrabotenost”, otkolku na rastot na agregatnata pobaruvachka ili na agregatniot proizvod. Oddelni avtori (Kindleberger) ekonomskiot razvoj go definiraat kako rast plus strukturni promeni. Makedonija pred Vtorata svetska vojna beshe tipichno nerazviena agrarna zemja vo koja tri chetvrtini od vkupnoto naselenie zhiveeja od zemjodelstvo. Vo povoenite godini, vo ramkite na SFRJ, SR Makedonija registrirashe dinamichen ekonomski skite faktori predizvikaa natamoshno opagjanje na rastot. Padot beshe drastichen vo prvata polovina na devedesettite godini; 1990 (–9,9%), 1991 (–7%), 1992 (–8%) i 1993 (–9,1%) i neshto poblag 1994 (–1,8%) i 1995 (–1,2%). Stapki porastot na realniot BDP 1996 1,2 IZV.: Republichki zavod za statistika, Razvojot na SR Makedonija 1945–1984; EBRD, Transistion Report, 2005. LIT.: Goce Petreski, Ekonomski rast i razvoj, Skopje, 2002. G. Pet.
Кирилична верзија на написот
ЕКОНОМСКИ РАСТ И РАЗВОЈ