CHOVEKOVIOT RAZVOJ – proces na zgolemuvanje na chovekoviot izbor vo pogled na sposobnostite (mozhnostite) chovekot da vodi dolg i zdrav zhivot, da bide dobro obrazovan i da ima pristoen zhivoten standard. Konceptot na chovekoviot razvoj za prv pat e vi. Konceptot sugerira deka ne postoi avtomatska vrska megju rastot na realniot bruto domashen proizvod i rastot na nivoto na chovekoviot razvoj (kvalitetot na zhivotot). Osnovno merilo na konceptot e indeksot na chovekoviot razvoj. Toj e indikator na prosechnite dostignuvanja na poleto na osnovnite chovekovi sposobnosti i standardno sporedbeno merilo na kvalitetot na zhivotot na lugjeto megju zemjite. Indeksot se temeli vrz tri komponenti: dolzhinata na zhivotot, dostignatoto obrazovanie i zhivotniot standard. Spored posledniot Svetski izveshtaj za chovekoviot razvoj od 2006 g., indeksot na chovekoviot razvoj za RM iznesuva 0,796, i ja rangira zemjata na 66toto mesto od vkupno 177 zemji vo svetot. Imajkji ja predvid postojnata metodologija na Programata Izvor: Human Development Reports (1990-2006), UNDP. promoviran so Programata za razvoj na Obedinetite nacii (United Nations Development Programme – UNDP) vo Izveshtajot za chovekoviot razvoj (Human Development Report) od 1990 g. Ideen tvorec na konceptot e pakistanskiot ekonomist Mahbub ul Hag (Mahbub ul Halj), koj zedeno so amerikanskiot ekonomist od indisko poteklo – nobelovecot Amartja Sen (Amartdza Sen), se smetaat za negovi osnovopolozhnici. Konceptot, vo osnova, se koncentrira na tri megjusebno povrzani procesi: 1) procesot na porastot na chovekovite sposobnosti (mozhnosti); 2) procesot na participacijata na chovekot vo promoviranjeto na ekonomskiot rast, i 3) procesot na distribucijata na ekonomskiot rast. Spored konceptot na chovekoviot razvoj, nivoto na kvalitetot na zhivotot na lugjeto ne treba da se ceni edinstveno spored prosechnoto nivo na dohodot, tuku i spored sposobnostite na lugjeto da vodat zdrav zhivot, da se obrazuvaat i aktivno da participiraat vo opshtestvenite teko-za razvoj na Obedinetite nacii, ovaa visina na indeksot koincidira so nivoto na sredno razvienite zemji vo odnos na kvalitetot na zhivotot na naselenieto. Indeksot na chovekoviot razvoj na RM, vo osnova, ja sledi dinamikata na rast na BDP per capita (PPP US $), shto indicira direktna zavisnost na nivoto na kvalitetot na zhivotot na makedonskoto naselenie od rastot na realniot do-hod. Makedonskiot indeks na chovekoviot razvoj vo znachitelna mera otstapuva od prosechniot indeks na chovekoviot razvoj na visokorazvienite zemji (0.911), no e priblizhno ednakov na prosechniot indeks na zemjite od Centralna i od Istochna Evropa (0,802). LIT.: A. Sen, A Decade of Human Development, Journal of Human Development, Vol. 1, No. 1, Februardz 2000, 17-24. A. Sen, and S. Anand, Human Development Indedj – Methodologdz and Measurement, Human Development Report Office (1990-2006), UNDP, 1994. D. E.
Кирилична верзија на написот
ЧОВЕКОВИОТ РАЗВОЈ