BRONZENOTO VREME VO MAKEDONIJA – period shto go opfakja glavno Ⅱ milenium pr.n.e. Se javuva kako svoevidna etnokulturna stabilizacija po najmladite indoevropski prodori na ovoj del od Balkanot, koishto predizvikale prodolzheno traenje na prethodniot period na bakarnoto vreme (eneolit) do poslednite vekovi na Ⅲ milenium pr. n.e. Ranoto bronzeno vreme go opfakja krajot na Ⅲ i prvite vekovi na Ⅱ milenium pr.n.e. Ostvaruva kulturni i hronoloshki relacii so kulturata od ranoto bronzeno vreme po dolinata na rekata Morava (Bubanj Hum Ⅲ), na sever, i so srednoheladskata kultura vo Tesalija, na jug. Najznachajni otkritija od ovaa faza se onie na lokalitetot Gradishte – Pelince, kaj Kumanovo (na sever), i osobeno naselbite vo ram-kite na lokalnata Pelagoniska ili t.n. Armenohori grupa (na jug). Lokalitetot Gradishte – Pelince pretstavuva retka naselba so svetilishte, dodeka lokalitetite vo Pelagoniskata grupa se povekjeslojni naselbi-telovi, t.n. tumbi, so kontinuiran zhivot ushte od vremeto na neolitot. Srednoto bronzeno vreme se karakterizira so prodolzhuvanje i so natamoshen razvoj na tradiciite od prethodnata faza, sè do prodorot na mikenskite elementi i prifakjanjeto na kulturnite vlijanija od egejskiot jug, vo tekot na ⅩⅣ vek pr.n.e. Najznachajni naodi od ovaa faza se otkrieni na lokalitetot Tumba – Radobor kaj Bitola (povekjeslojna naselba so bogat arheoloshki materijal, najmnogu keramichki sadovi, najchesto neupotrebuvani, vo izvorna polozhba vo nekolkute istrazheni prostrani pechki za pechenje keramika). Docnoto bronzeno vreme go opfakja periodot od HIV do Ⅻ vek pr.n.e., koga se vospostavuvaat neposredni kontakti so egejskiot svet. Najsilen izraz na ovaa faza e t.n. Povardarska ili Ulanci grupa na docnoto bronzeno vreme. Naogjalishtata od ovaa grupa, glavno nekropoli, se prostiraat najmnogu po tekot na rekata Vardar, no i po nejzinite glavni pritoki (Crna Reka i Bregalnica) – Vardarski Rid, Ulanci, Vodovrati, Demir Kapija, Dolno Sonje, Bezanija i dr. Osnovni belezi na ovaa grupa se pogrebuvanjata so zgrchena inhumacija, karakteristichnite formi na monohromna keramika, lokalnite mat-boeni sadovi, kopiite na mikenskite formi, kako i nekoi specifichni formi na bronzen nakit kaj koi se chuvstvuva silno vlijanie od egejskoto bronzeno vreme. LIT.: M. Garashanin, Centralno balkanski kompleks bronzanog doba, PJZ, IV, Sarajevo 1983; D. Mitrevski, Prehistordz in Republic of Macedonia, Balcan Prehistordz, Tessaloniki, 2003. Dr. M.
Кирилична верзија на написот
БРОНЗЕНОТО ВРЕМЕ ВО МАКЕДОНИЈА