ANTIFASHISTICHKO SOBRANIE NA NARODNOTO OSLOBODUVANJE NA MAKEDONIJA (manastir „Sv. Prohor Pchinjski“, 2. Ⅷ 1944 – Skopje, 28–30. Ⅻ 1944; 14–16. Ⅳ 1945) – vrhovno pretstavnichko i izvrshno telo, najvisok organ na drzhavnata vlast na DF Makedonija. Na Sobranieto uchestvuvale nad 60 delegati. Zasedanieto zapochnalo vo vechernite chasovi na 2 avgust 1944 g. i go otvoril najstariot delegat Panko Brashnarov. Pokraj Izveshtajot za rabotata na IO, bile podneseni dva referata: „Borbata protiv okupatorot“ – politichki ocenki za tekot na borbata, nejzinata osloboditelna cel i sozdavanjeto na makedonskata drzhava, i „Narodno-demokratskata vlast vo Makedonija – nejzinata sushtina i zadachi“ – poopredeleni stavovi za formiranjeto na novata vlast i viduvanja za idniot ustavnopraven razvoj na Makedonija. Po usvojuvanjeto na referatite bile doneseni devet dokumenti (reshenija, Deklasedanie koe isto taka se odrzhalo Delegati na Prvoto zasedanie na ASNOM (manastirot „Sv. Prohor Pchinjski”, 2. Ⅷ 1944) izbran Metodija Andonov-CHento, za potpretsedateli Panko Brashnarov i Emanuel CHuchkov, a za sekretari LJubomir Arsov i d-r Vladimir Polezhinoski. Prezidiumot na ASNOM istovremeno ja vrshel zakonodavnata i izvrshnata funkcija. Vtoroto zasedanie na ASNOM se odrzhalo na 28-30 dekemvri 1944 g. vo Skopje, vo uslovi na oslobodena zemja. Vo dokumentite e poznato kako Prvo vonredno zasedanie, poradi Delovnikot spored koj repesni, koi najchesto gi izveduvaat dve grupi od po tri pejachki. Pri peenje na oro ili na zhetva, tie megjusebno si go olesnuvaat peenjeto, peejkji vo dve grupi, no istovremeno i se natpejuvaat, taka shto sekoja ispeana melostrofa od prvata grupa, vednash ja prezema vtorata grupa, koja bukvalno ja povtoruva nejzinata celokupna melopoetska sodrzhina. LIT.: Mihailo Dimoski, Orskata tradicija vo selo Injevo (Radovishko), Biblioteka na spisanieto „Makedonski folklor“, Skopje, 1974, 20. GJ. M. GJ. Salata vo koja e odrzhano Prvoto zasedanie na ASNOM (2. Ⅷ 1944) racija, Delovnik i sl.), koi na zasedanieto mu dale karakter na drzhavno-konstitutivo sobranie. Vo taa smisla posebno znachenje imaat Reshenieto za odobruvanje na odlukite, reshenijata, drugite dokumenti i aktivnostite prezemeni od IO i Gsh do ASNOM i Re-Reshenieto i Manifestot na Prvoto zasedanie na ASNOM shenieto za ASNOM za vrhovno, zakonodavno i izvrshno narodno pretstavnichko telo i najvisok organ na drzhavnata vlast vo Demokratska Federalna Makedonija. So prvoto reshenie bil potvrden kontinuitetot na borbata, a so vtoroto bile utvrdeni najvisokite organi na drzhavata. So Deklaracijata za osnovnite prava na chovekot i gragjaninot DFM gi garantirala demokrtskite prava na gragjanite, bez ogled na nivnata verska i nacionalna pripadnost, megju koi i pravoto na privatnata sopstvenost. Dokument so drzhavotvorno, istorisko i politichko znachenje e Reshenieto za voveduvanje na makedonskiot jazik za sluzhben jazik vo makedonskata drzhava, vrz baza na koe pochnale aktivnosti za utvrduvanje na makedonskata azbuka i pravopisot. Bile doneseni i drugi dokumenti, kako, na pr., Reshenieto za proglasuvanje na 2 avgust za naroden i drzhaven praznik na Makedonija, Reshenieto za iskazhuvanje blagodarnost na makedonskata vojska i dr. znachajni akti. Zasedanieto izbralo Prezidium (Pretsedatelstvo) na ASNOM od 22 chlena. Prezidiumot od svojot sostav imenuval poverenici za oddelnite resori. Za pretsedatel na Prezidiumot bil Delegati na Vtoroto zasedanie na ASNOM (Skopje, 28-30. Ⅻ 1944) dovno zasedanie na ASNOM se svikuvalo na 6 meseci, no, spored negovata sushtina, bilo redovo zasedanie. Na nego bile razgledani rezultatite od rabotata na poverenstvata i drugite organi na vlasta, a bile dogovoreni zadachite za idnata rabota. Tretoto zasedanie na ASNOM se odrzhalo na 14-16 april 1945 g. So zakon se transformiralo vo Narodno sobranie na Makedonija, a po izborot na Vladata bil izbran Prezidiumot na Narodnoto sobranie na Makedonija, no so bitno namaleni funkcii. Za pretsedatel na Prezidiumot na NSM bil izbran Metodija Andonov-CHento, koj ja vrshel funkcijata do mart slednata 1946 godina. IZV.: ASNOM. Dokumenti od rabotata na Prezidiumot na ASNOM megju Vtoroto i Tretoto zasedanie i od Tretoto zasedanie na ASNOM, t. I, kn. 3, izbor i redakcija d-r Novica Veljanovski, Skopje, 1987; ASNOM. Dokumenti, t. I, kn. 4, Skopje, 1994; t. I, kn. 5, Skopje, 1994; t.I, kn. 6, Skopje, 2001. LIT.: D-r Novica Veljanovski, ASNOM. Drzhavotvorni dimenzii, Skopje, 1994; ASNOM. Kulturoloshki refleksii, Skopje, 2004. N. V.
Кирилична верзија на написот
АНТИФАШИСТИЧКО СОБРАНИЕ НА НАРОДНОТО ОСЛОБОДУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА