AMFITEATROV, Aleksandar Valentinovich (Kaluga, Rusija, 1862 – Levant, Italija, 1938) – ruski pisatel-romansier (so sobrani dela vo 37 toma), politichki publicist-patopisec, chetiripaten posetitel na Makedonija (so chetiri knigi za nea i za Balkanot), redaktor-izdavach na v. „Rossiя” i na sp. „Sovremennikъ”, sibirski zatochenik i postoktomvriski politichki emigrant. Iako go zavrshil Pravniot fakultet vo Moskva, nikogash ne se zanimaval so pravoto. Opozicioner vo Rusija i avtor chitan od inteligencijata. Za satirata za carskoto semejstvo vo romanot „Gospoda Obmanovi” e ispraten na nekolkugodishno zatochenie vo sibirskoto gratche Minusinsk (1902). Nezadovolen od situacijata po Oktomvriskata revolucija, emigrira vo Italija (1920). Toj e eden od retkite poznavachi na Balkanot i na Makedonija od krajot na ⅩⅠⅩ i pochetokot na HH v. (1894-1909). Vo negovite balkanski statii i intervjua glaven predmet mu e makedonskoto prashanje od drzhavno-politichki i kulturno-nacionalen aspekt. Vo Antichkiot teatar vo Ohrid Makedoncite gleda poseben slovenski entitet i direktno ili pochesto indirektno spori so bugarskite, srpskite i grchkite oponenti. Za Makedoncite pishuva deka „ne se ni Srbi, ni Bugari, tuku prvobiten slovenski narod, so prost osnoven jazik shto vo pogolem stepen e sposoben da se potchini na kakva-gode forma shto kje mu ja predlozhi druga, povlijatelna i porazviena slovenska kultura. Makedonci-Bugari ima tamu, kade shto se zacvrstila bugarskata shkola i crkva, a Srbi ima tamu, kade shto pismenosta e vo racete na Srbite”. BIB.: Strana razdora. Balkanskiя vpechatleniя, SPb., 1903; Vъ moihъ skitnяhъ, SPb., 1903 (i 1907); „Slavяnskoe gore”, M., 1912; Õho, M., 1913. LIT.: Cvetan Stanoevski, Kako ja vidoa Makedonija (Ruski publikacii za Makedonija 1828-1913), Skopje, 1978, 151-159; Blazhe Ristovski, Dimitrija CHupovski (1878-1940) i Makedonskoto nauchno-literaturno drugarstvo vo Petrograd, Ⅱ, Skopje, 1978, 85. Bl. R.
Кирилична верзија на написот
АМФИТЕАТРОВ, Александар Валентинович