DAMJANOV, Andreja (s. Papradishte, 1813 – Veles, 1878) – protomajstor, od rodot Reizovski, eden od najznachajnite graditeli na Balkanot. Gradi crkvi i profani objekti vo Makedonija, vo Srbija i vo Bosna i Hercegovina. Crkvite glavno gi reshava kako trikorabni baziliki obikoleni so tremovi od zapadna, od juzhna i od severna strana, nad koi se naogjaat tribini „zhenski crkvi” koi vo zapadniot del se soedinuvaat so galerija, sozdavajkji novi arhitektonski reshenija kako simbioza na domashnata tradicija i neorenesansnite, neobaroknite i neoklasicistichkite stilovi. Posebno se istaknuva vnatreshniot prostor na crkvite so golemite dimenzii i bogatata arhitektonska obrabotka. Poznachajni realizacii: zavrshuvanje na gradbata na sobornata crkva „Sv. Bogorodica” vo Skopje (1835); crkvata „Sv. Jovan” vo Kumanovo (1836); „Sv. Pantelejmon” vo Veles (1840); „Sv. Ilija” vo Pechenjevec, Srbija (1844); crkvata vo manastirot „Sv. Joakim Osogovski” kraj Kriva Palanka (1845); crkvata „Sv. Apostoli” vo Turenovac, Srbija (1845); „Uspenie na Sv. Bogorodica” vo Novo Selo, SHtipsko (1850); „Sv. Nikola” vo Kumanovo (1851); „Sv. GJorgji” vo Smederevo, Srbija (1850–1854); „Sv. Duh” vo Nish, Srbija (1857–1872); „Sv. Troica” vo Novi Varosh, Srbija (1857–1873); „Sv. Arhangel Mihail” vo Gorno CHipovo (1861); „Sv. Bogorodica” vo CHajniche, Bosna (1857–1863); „Sv. Bogorodica” vo Saraevo, Bosna (1863–1868); „Sv. Troica” vo Pirot, Srbija (1868); „Sv. Troica” vo Mostar, Hercegovina (1873), urnata vo vojnata (1992). Od profanite objekti, ja izgradil Golemata kasarna vo Saraevo i Vakuvskata bolnica vo Saraevo, urnata vo vojnata (1992–1995). Graditelskata tradicija ja prodolzhuva negoviot sin Damjan (Dame) Andreev (okolu 1847–1921), (v. Andreev, Dame). Osven so arhitektura, Andreja se zanimaval i so slikarstvo. Zachuvani se nekolku ikoni vo Veles i vo Mostar. LIT.: K. Tomovski, Majstor Andreja Damjanov (1813–1878), Skopje, 1966; J. Hadjieva Aleksievska–E. Kasapova, Arhitekt Andreja Damjanov, Skopje, 2001; K. Tomovski, Makedonskite majstori graditeli od devetnaesettiot vek, Skopje, 2006. Kr. T. LJubica Damjanovska
Кирилична верзија на написот
ДАМЈАНОВ, Андреја