„VARDAR“ (Odesa, 1. IX 1905) – neoficijalen mesechen organ na MNLD vo S.-Peterburg, prvo nauchno-literaturno i nacionalnopolitichko spisanie na sovremeniot makedonski literaturen jazik i pravopis i so decidna makedonska nacionalna programa. Izdavach, urednik i rechisi edinstven avtor na prilozite e K. P. Misirkov. Poradi revolucionernite nastani i nedostigot na sredstva, otpechateniot prv broj ostanuva vo odeskata pechatnica i se zachuvani samo cenzurnite arhivski primeroci. Celite i zadachite Misirkov gi predava vo programskiot voveden zbor (na makedonski i na ruski jazik): „1, toi da uredit izvestni odnosi meg, u nego, negovata programa, negovite posleduvachi – mak, edonckite naciionalni separatisti – od iedna strana, i negovite protivnici – svite balkancki narodnosti, zainteresuvani vo mak, edonckoto prashain, e– od druga; 2, toi k, e trebit so nauchni dovodi da se borit so svite slovenofili i slovenoznaici, koii, opiraik, i se na istoriiata i filolog, iiata, odrichat sashchestvuvain, eto na od’ del, na slovencka – mak, edoncka – narodnost; so druzi zborovi, na ,Vardar’ mu se pag, at, toi da pregledat svite nauchni, istoriicko-lingvistichni prashain, a za narodnosta na mak, edoncite i da £ podlozhit na stroga nauchna kritika, opiraiki se na novi lingvistichni materiiali i teoriii. Naiposle trek, o i naiglavno, ,Vardar’ ne samo trebit da kladit nauchna osnova na mak, edonckiiot naciionalen separatizm, no toi trebit da pokazhit nagledno da iet nashiiot iazik samobiten, da toi ne iet ni srpck, i, ni bugarck, i i da iet sposoben za literaturno razvivain, e. Redom so dostigain, eto na toi zadatok, ,Vardar’ k, e dadit na svoiite chitachi cel red interesni za svekoi mak, edonec nauchni i beletristichni materiiali i so toa k, e kladit osnova na mak, edonckata samostoina nauka i literatura“. Brojot sodrzhi i: prevod na pesnata „Patnik“ od P. Preradovikj, ‘ prviot del od istorisko-filoloshkata studija „Izniknuvain, eto i razbor na bugarckata i srpcka teoriii za narodnosta na mak, edoncite“, etnografsko-statistichki pregled „Spisok sela od iuzhna Mak, edoniia“, zapis na epska narodna pesna od Pazarsko (od Misirkov), dve lirski narodni pesni od Bitolsko (zapishani od F. Nikolov) i hronika „Sovremen zhivot. I. Mak, edoniia“ i „Ⅱ. Slovenstvoto. Rusiia“). Vo „Vardar“ Misirkov pravi promeni vo morfologijata i fonetikata na jazikot: ja otfrla elizijata na intervokalniot soglasnik -v-, ja promenuva formata na palatalnite soglaski (k,g, l,n) i ja dodava grafemata za temniot glas a, pa se izednachuva so deneshnata ‘ literaturna norma. Faksimil od prvata stranica na sp. „Vardar“ (1905) LIT.: D-r Blazhe Ristovski, „Vardar”. Nauchno-literaturno i opshtestvenopolitichko spisanie na Misirkov (Fototipno izdanie na spisanieto „Vardar“), Skopje, 1966; istiot, Makedonskiot narod i makedonskata nacija, Ⅱ, Skopje, 1983, 275–384; istiot, Misirkoviot „Vardar”. Prvo spisanie na sovremeniot makedonski literaturen jazik, Skopje, 2006. Bl. R.
Кирилична верзија на написот
„ВАРДАР“ (Одеса,